Yếm

25 Tháng Mười Hai 201012:00 SA(Xem: 22199)
Yếm

Yếm

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

 634289129492672791_240x161

 




Yếm là một thứ trang phục nội y không thể thiếu của người phụ nữ Việt xưa. Nó là một tấm vải hình thoi hoặc hình vuông có sợi dây để quàng vào cổ và buộc vào sau lưng, được dùng để che ngực. Yếm thường được mặc chung với áo tứ thân.

Lịch sử

 634289130247558117_220x331









Yếm nhìn từ phía trước


634289130680458878_220x331









Yếm nhìn từ phía sau

Yếm xuất hiện từ bao giờ không ai rõ, chỉ biết rằng nó đã có mặt trong cuộc sống của người dân Việt từ rất xa xưa. Nó được mặc bởi phụ nữ Việt ở mọi tầng lớp giai cấp xã hội, từ các tôn nữ công chúa nơi thâm cung, các phu nhântiểu thư của những gia đình quý tộc, đến những người phụ nữ bình dân tần tảo, vất vả sớm hôm để nuôi chồng, nuôi con.

Một số nhà nghiên cứu cho rằng chiếc yếm được ra đời là để tôn lên cái lưng ong vốn được xem là một nét đẹp của người phụ nữ trong văn hóa Việt Nam. Theo quan niệm truyền thống của người Việt, một cô gái đẹp là phải có cái lưng được thắt đáy nhỏ nhắn như cái lưng ong. Người Việt xưa cho rằng những cô gái với cái lưng ong không chỉ mang một dáng hình đẹp mà còn có đầy đủ tất cả những đức hạnh của một người vợ, người mẹ. Chúng ta có câu ca dao:

 Đàn bà thắt đáy lưng ong

 Đã khéo chiều chồng lại khéo nuôi con.

Hình dạng của chiếc yếm có thể là đã được thay đổi theo thời gian nhưng nó lần đầu tiên được ghi nhận vào thế kỷ 12 dưới triều Lý.

Vào thế kỷ 18-19, chiếc yếm có hình vuông vắt chéo trước ngực, góc trên khoét làm cổ, hai đầu đính mẩu dây để cột ra sau gáy. Nếu cổ khoét tròn gọi là yếm cổ xây, cổ nhọn đầu hình chữ V gọi là yếm cỗ xe, đáy chữ V mà sẻ sâu xuống gọi là yếm cổ nhạn. Hai góc hai bên có dây để buộc ra sau lưng1

Màu sắc yếm nói lên khá nhiều về người chủ của nó: Người lao động đồng ruộng mặc yếm màu nâu bằng vải thô. Con gái nhà gia giáo thì mặc yếm nhiều màu trang nhã và kín đáo. Người lớn tuổi mặc yếm màu thẫm. Kiểu yếm màu sặc sỡ, cổ khoét sâu thì ít người dùng, chỉ những người như kiểu thị Màu mới dám xài, với câu thơ ỡm ờ:

 Gió xuân tốc dải yếm đào

 Anh trông thấy oản sao không vào thắp hương

Yếm thường được dùng kết hợp với áo cánh hoặc áo dài, mặc với nón quai thao, khăn nhiễukhăn mỏ quạ.

Yếm trong thơ văn Việt Nam

Hình ảnh chiếc yếm đã đi sâu vào ca dao Việt Nam. Nó đã trở thành một chủ đề quán xuyến quen thuộc, tạo nên sự lãng mạn và đáng yêu cho những câu thơ ca tình tứ của dân tộc.

Từ những câu tỏ tình của các chàng trai trong các cuộc gặp gỡ

 Hỡi cô mặc áo yếm hồng

 Đi trong đám hội có chồng hay chưa?...

 Cô kia yếm trắng lòa lòa

 Lại đây đập đất trồng cà với anh.

 Bao giờ cà chín cà xanh

 Anh cho một quả để dành mớm con.

Cho đến câu nhớ nhung, mong đợi của kẻ xa quê

 Mình về mình có nhớ chăng

 Ta về như lạt buộc khăn nhớ mình.

 Ta về ta cũng nhớ mình

 Nhớ yếm mình mặc, nhớ tình mình trao

Rồi chiếc yếm lại trở thành vật trao tình của các cô gái trẻ. Yêu anh thì mới trao yếm cho anh. Khi anh hỏi mượn em chiếc yếm là ý anh muốn hỏi em có yêu anh không, có đồng ý theo anh không.

 Thuyền anh ngược thác lên đây

 Mượn đôi dải yếm làm dây kéo thuyền.

 Ở gần mà chẳng sang chơi

 Để em ngắt ngọn mồng tơi bắc cầu.

 Mồng tơi chẳng bắc được đâu

 Em cởi dải yếm bắc cầu anh sang

Dải yếm thì làm sao mà dùng dây kéo thuyền được, làm sao mà bắc cầu được? Nhưng đấy chỉ là ẩn ý thôi, cái anh thực sự muốn là chân tình của em. Em phải dùng "yếm" làm dây bắc cầu thì anh mới sang.

Rồi dải yếm lại trở thành một biểu tượng cho tình yêu giữa đôi trai gái

 Trời mưa trời gió kìn kìn

 Đắp đôi dải yếm hơn nghìn chăn bông

Bên ngoài mưa gió lạnh rét, đôi uyên ương dùng đôi dải yếm để đắp và vẫn thấy ấm áp hơn nằm trong nghìn lớp chăn bông. Đó không phải là vì dải yếm có sức cách lạnh tốt, mà là vì dải yếm là biểu tượng cho tình yêu của lứa đôi, tình yêu ấy có thể làm ấm lòng người giữa tiết trời giá rét.

Đối với những đôi trai gái không được nên duyên nên phận vợ chồng như mong ước, chiếc yếm lại hiện lên trong câu thơ xót thương tiếc nuối của các chàng trai.

 Kiếp sau đừng hóa ra người

 Hóa ra dải yếm buộc người tình nhân

Yếm còn trở thành nguồn cảm hứng cho biết bao thế hệ thi sĩ Việt. Tác giả bài "Chùa Hương" khi tả một cô thiếu nữ đẹp đang lên chùa đã viết

 "Em đeo giải yếm đào

 Quần lĩnh áo the mới

 Tay cầm nón quai thao".

Vẫn nguồn cảm hứng từ chiếc áo yếm, nhà thơ Hoàng Cầm đã viết nên khúc "Hội Yếm Bay"

 "Ngất núi ô kìa anh vỗ nhịp

 Bay cờ triệu yếm ríu ran ca

 Ngũ sắc chen nhau cầu lễ hội

 Nuột nà cởi bỏ áo hoa khôi"

Còn nhà thơ Nguyễn Bính khi bày tỏ sự tiếc nuối đối với cô em thôn nữ của ông đã viết

 "Nào đâu chiếc yếm lụa đào.

 Chiếc khăn lưng đũi nhuộm hồi sang xuân?..."

Yếm, đã đẹp, lại còn lôi cuốn ở nét vừa kín vừa hở. Xem Hồ Xuân Hương tả cô gái sau thì rõ:

 Lược trúc lỏng cài trên mái tóc

 Yếm đào trễ xuống dưới nương long

 Đôi gò Bồng đảo sương còn ngậm

 Một lạch Đào nguyên suối chửa thông

Yếm thay đổi theo thời gian

Cuộc cách mạng yếm xảy ra vào thế 20 khi các kiểu áo Tây phương xâm nhập vào Việt Nam với sự ra đời của rất nhiều kiểu yếm và áo ngực mới lạ.

Trang phục phương tây du nhập vào có tính tiện dụng hơn hẳn nên Yếm không còn được sử dụng rộng rãi nữa, yếm thường chỉ được dùng cùng với các trang phục cổ trong các dịp lễ hội truyền thống.

Ngày nay chiếc yếm đã được cải tiến gọi là áo yếm để dùng cho các em gái mới lớn. Áo yếm dùng mặc trong có hai dây đeo lên vai thay vì trước đây chiếc yếm có hai dây buộc quanh cổ và hai dây bên buộc ngang lưng.

Một số kiểu áo dạng yếm cải biên cũng được dùng làm trang phục mặc ngoài khi trưng diện, nhưng số người sử dụng hiện nay rất hiếm hoi vì áo loại này không kín đáo phù hợp với gia phong truyền thống của người Việt

Tham khảo

Chú giải 1: 

(Nguồn: Wikipedia.org do Huệ Nguyễn, thunhan1-2@yahoogroups.com chuyển)

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
26 Tháng Mười Một 2016(Xem: 7304)
Những điều ta chia sẻ trên truyền thông xã hội có thể phô bày những ý nghĩ sâu xa trong đầu óc ta nhiều hơn ta tưởng.
22 Tháng Mười Một 2016(Xem: 7423)
Các nhà khoa học gần đây cho rằng chỉ số này có thể không đáng tin cậy và không nên áp dụng đối với tất cả mọi người.
15 Tháng Mười Một 2016(Xem: 7429)
21 Tháng Hai 2016(Xem: 9571)
Không chỉ là những món ngon cho gia đình sum họp mà mâm cỗ Tết còn thể hiện sự tưởng nhớ, lòng biết ơn của con cháu với ông bà, tổ tiên.
05 Tháng Hai 2016(Xem: 8504)
Câu trả lời của Bill Gate: ... quyết định thông minh nhất đó là tìm người phụ nữ phù hợp để kết hôn. Người phụ nữ quyết định hạnh phúc của thế hệ trước, vui vẻ của thế hệ này và tương lai của thế hệ sau.
19 Tháng Giêng 2016(Xem: 8751)
70 năm mưa gió đằng đẵng, từ tuổi trẻ xanh tươi đến cụ già tóc bạc, từ thế giới của hai người đến con cháu đầy đàn. "Họ đã dùng 70 năm để nói với mọi người rằng, tình yêu chính là cho đi, tình yêu chính là bầu bạn."
23 Tháng Chín 2015(Xem: 14092)
Trong khi người mẹ quyết bỏ đi đứa con dứt ruột đẻ đau của mình thì “chú chó ân nhân” lại thể hiện tình yêu thương và cứu em bé dù đó không phải đồng loại của mình.
SINH HOẠT
MINH XÁC QUAN ĐIỂM
- Website do một ít Thụ Nhân chung sức, dù rộng mở đến tất cả đồng môn trong tình thân hữu, nhưng không nhân danh hay đại diện tập thể nào.

- Quan điểm của bài viết trong Diễn Đàn là của cá nhân tác giả, không hẳn phản ánh quan điểm chung của Ban Biên Tập và những người tham gia Diễn Đàn.
KHÁCH THĂM VIẾNG
99,468