Chiến tranh Mali : Pháp chống khủng bố hay... (RFI)

16 Tháng Ba 201312:00 SA(Xem: 19910)
Chiến tranh Mali : Pháp chống khủng bố hay... (RFI)

Chiến tranh Mali : Pháp chống khủng bố hay bảo vệ quyền lợi

chiến lược ?

 

Nghe (16:23) 

 

image001_375 

















Chạm súng ác liệt giữa quân đội Pháp và Mali với phiến quân Hồi giáo ngày 21/02/2013 tại thành phố Gao (Bắc Mali).

REUTERS/Joe Penney
 

Tú Anh, RFI

Chiến dch quân s ca Pháp ti Mali (Tây Phi) khai din t ngày 11/01/2013 nhn được s ng h ca cng đng quc tế. Toàn b các thành ph phía bc được tái chinh phc, lc lượng Hi giáo thánh chiến b thit hi nng. Tuy nhiên, gii phân tích nghi ng mc tiêu chng khng b ch là bước đu ca mt chiến dch dài hn : Bo v quyn li chiến lược ca Tây phương, ngăn chnh hưởng Trung Quc.

Hai tháng sau ngày phát động, chiến dịch quân sự Serval tại Mali bước vào giai đoạn ba. Theo bộ Tổng tham mưu quân đội Pháp thì những trận đánh dữ dội trong vùng núi non Ifoghas đã chấm dứt, các cuộc hành quân lục soát cũng hoàn tất. Liên quân Pháp và Tchad kiểm soát dãy núi Ifoghas và thung lũng Ametettai nơi được xem là « sào huyt » của Aqmi, tức Al Qaeda tại Bắc Phi. Rất nhiều căn cứ tiếp liệu, xưởng chế bom đạn của thánh chiến Hồi giáo tại nơi này bị phá hủy, không kể hàng trăm tay súng bị tiêu diệt.

Trong cuộc họp báo ngày 11/03/2013 bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean-Yves Ledrian nhận định 70% « công vic » đã hoàn thành, hàng trăm khủng bố Hồi giáo bị giết chết, nhưng một số vẫn tồn tại. Phía quân đội Pháp có 4 quân nhân tử thương Tuy nhiên, một cuộc hành quân mới đã được tiến hành từ thứ Năm tuần trước nhằm « gây bn cho các căn c hu cn ca khng b còn sót l trong vùng biên gii vi Algéria ».

Trên chiến trường, lực lượng can thiệp tiến quân chớp nhoáng. Ngày 10/01/2013, thành phố Konna, chốt chận cuối cùng bảo vệ thủ đô Bamako lọt vào tay Aqmi. Không riêng gì Cộng đồng kinh tế Tây Phi mà từ Liên Hiệp Châu Âu cho đến Washington, tất cả đều thụ động. Ba tháng trước, Tổng thống Pháp François Hollande còn tuyên bố không gửi quân chiến đấu trợ giúp chính phủ Mali thay cho quân đội Phi châu. Thế nhưng không đầy 24 giờ sau, hàng trăm quân dù của Pháp từ Tchad tiến sang Mali mở đầu chiến dịch tái chiếm miền bắc Mali - rộng bằng hai lần diện tích nước Pháp - bị rơi vào tay của hai tổ chức thánh chiến và lực lượng Touareg đòi độc lập từ năm 2012.

Về mặt chính thức, Paris đáp ứng lời cầu cứu của một đồng minh châu Phi bị khủng bố tấn công. Tuy nhiên, không ít giới phân tích đặt nghi vấn về mục tiêu chiến lược.

Chuyên gia Pháp Olivier Zajec thì thẳng thừng cho rằng chính phủ Pháp không có mục tiêu rõ ràng. Nếu nói là « tiêu dit khng b » như tuyên bố của Tổng thống Pháp, thì chẳng khác nào như muốn tiêu trừ bệnh cúm. Nhà nghiên cứu địa lý chiến lược Pháp e ngại chính phủ thiếu một tầm nhìn chiến lược chính xác, nếu không, quân Pháp sẽ sa lầy tại Mali sau 10 năm tham chiến tại Afghanistan.

Trong khi đó thì từ châu Á, Bắc Kinh không che giấu thái độ lo sợ. Hoàn Cầu Thời Báo của đảng Cộng sản Trung Quốc, ngày 22/01/2013, nhận định : Trung Quốc có quyền lợi tại Mali qua các dự án đầu tư. Quyết định của Pháp gởi quân can thiệp không hẳn là một điều xấu cho Trung Quốc vì có thể giúp ổn định tình hình… Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích tiềm tàng thì vẫn có lý do đáng báo động : Đó là lực lượng quân sự của Pháp. Can thiệp vào Mali là lập luận để hợp pháp hóa một cuộc can thiệp khác tại châu Phi.

Theo Hoàn Cầu Thời Báo thì Bắc Kinh thấu rõ Tây phương tiến hành một chiến lược « be b » ảnh hưởng của Trung Quốc bằng một chiến thuật rất đơn giản là kiểm soát trở lại các thuộc địa cũ nơi mà Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng.

Khi can thiệp vào Mali, Pháp làm một công đôi ba việc : Bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ một quốc gia đồng minh tuy kém phát triển kinh tế nhưng rất giàu tài nguyên chưa khai thác và để bảo vệ sân sau. RFI đặt câu hỏi với giáo sư Lê Đình Thông, khoa Bang giao Quốc tế , đại học Paris Nanterre.

Mali : Quc gia nm gia hai khu vc chiến lược ti châu Phi 

RFI : Trước hết, xin giáo sư cho thính giả RFI biết qua về địa lý chính trị của Mali. 

GS Lê Đình Thông : Cng hòa Mali n gia vùng tây Phi, có hình con bướm vi đôi cánh xòe ra không đi xng. Mali có din tích gp hai ln rưỡi nước Pháp, tri rng t phía bc sa mc Sahara ti vùng đng c rng l phía nam. Quc gia này có hơn 7 ngàn cây s đường biên gii chung vi Algérie, đông b Niger, Burkina Faso, Côte d’Ivoire, phía nam giáp ranh vi Guinée và Sénégal, chung biên gii vi Mauritanie  phía tây. Mali không có b bin, trong khi hai hi cng Dakar và Abidjan đu cách Bamako 1200 km. 

Mali nm gia hai khu vc chiến lược : khu vc phía bc châu Phi (espace sahéro-saharien) và khu vc phía nam sa mc Sahara (Afrique subsaharienne). 

Vì v trí khá đc bit, trước đây Mali có sáng kiến t chc hi ngh cp vùng v an ninh và phát trin phía bc Phi châu. Trước khi Pháp can thip quân s ti Mali, vn đ an ninh đã là tin đ cho vn đ phát trin kinh tế. T khi chiến tranh bùng n, vin đnh và vn đan ninh, đc bit là nn buôn bán ma túy và khng b Hi giáo, được coi là các ưu tiên chính. 

Theo báo cáo ca Vin Nghiên cu Chiến lược thuc b Quc phòng Pháp, Ngân hàng Thế gii sp hng Mali đng hàng th 170 trên tng s 192 nước v sn phm ni đa tính trên đu người. Tiếng Pháp là ngôn ng chính  Mali. Mali là nước đi tác đúng hàng th 165 ca Pháp v trao đi mu dch. 

Ngoài bông gòn và thú nuôi (bétail), Mali xut khu vàng, chiếm 70% s thu xut khu. Vì thiếu vn, Mali chưa khai thác đúng mc du hòa và uranium  phía bc. Ngoài ra, Mali còn có các khoáng sn khác như thch anh, carbonate. Có khong 60 công ty ca Pháp đang hot đng  Mali, s doanh thâu là 13 t Pht lăng, viết tt là CFA. 

Theo các nhà đa cht, Mali có qung uranium. Hai nước Mali và Niger chiếm hơn 60 phn trăm sn lượng v uranium trên thế gii. Công ty Areva ca Pháp hin khai thác urinium ti quc gia này. Năm 2010, có 5 chuyên viên Pháp làm vic cho Areva b bt làm con tin ti Niger. Trước khi Pháp can thip vào Mali, quyn li v năng lượng và qung m ca Pháp ti Mali còn rt gii hn. 

RFI : Xin giáo sư cho biết nguyên nhân nào khiến nước Pháp quyết định can thiệp quân sự tại Mali ? 

GS Lê Đình Thông : Tháng 3 năm 2012, binh lính Mali ni lon vì quân đi không có kh năng dp các phn t phn nghch. Nhóm đo chính đã lt đ Tng thng Amadou Toumani Touré. Sau đó, vì nước Pháp gây áp lc, nhóm đo chính phi nhường ch cho chính phchuyn tiếp. Phía bc Mali do lon quân touaregs kiếm soát, áp dng lut l Hi giáo khc nghit. Vào tháng giêng năm nay, lon quân d tính đánh chiếm các tnh phía nam khiến nước Pháp phi can thip quân s. 

Nhóm Hi giáo phn lon có nhiu ngun gc khác nhau : Aqmi, mt mt b phn ch lc ca Al-Qaida, nhóm Ansar Dine, nhóm Mujao tach ra t AQMI. Các nhóm này kim soát vùng đt rng 800 ngàn km². Các nước đi tác chiếlược ca Pháp  châu Phi không mun các nhóm Hi giáo cc đoan bành trướng nh hưởng. 

Ti phía bc Mali, nh hưởng ca Pháp ch gii hn vào các hai lãnh vc ngoi giao và chiến lược hơn là kinh tế và năng lượng. Mali có chung biên gii vi Niger và Algérie, nơi nước Pháp có nhiu quyn li v uranium, khí đt và du ha. Hin nay, uranium ca Niger cung cp cho các nhà máy đin ht nhân ca Pháp. Niger là nước đúng hàng th 4 trên thế gii v sn lượng uranium. Công ty Areva ca Pháp tiêu th hơn 1/3 slượng uranium ca nước này. Đây cũng là nguyên nhân đưa đến can thip quân s ca Pháp ti Mali. 

RFI : Giáo sư có thể phân tích về chiến lược của Pháp ? 

GS Lê Đình Thông : V trí chiến lược ca Mali ging co gia khng hong đnh chế trong nước và khng b Hi giáo. T khi xy ra can thip quân s ca Pháp, các nhóm khng b tp hp li dưới c hiu Ansar ed-Din, chun b tn công min nam. Trước nguy cơ b quân Hi giáo thôn tính, Tng thng Mali, ông Traoré, kêu gi Pháp can thip.  

Đi s Pháp ti Mali Christian Rouyer cho biết dân chúng Mali biếơn nước Pháp đã kp thi đy lui nhóm Hi giáo cc đoan. Nếu không, Mali đã phi chu đa đy dưới ách cai tr ca Hi giáo cc đoan. 

Chiến lươc quân s ca Pháp được hình thành tng bước. Quân đi Pháp đã khám phá và tch thu kho vũ khí Jihad gm nhiu tên la, súng ci và bom sn xut ti Nga. Đô đc Guillaud, Tng tham mưu trưởng quân lc Pháp, cho biết các chiến li phm thu được là quan trng. 

RFI : Với cuộc can thiệp quân sự vừa qua, nước Pháp có đạt được các mục tiêu mong muốn không ?

GS Lê Đình Thông : Năm 2012, vùng sa mc tr thành sào huyt ca các nhóm Hi giáo võ trang vùng Bc Phi Hi giáo, viết tt là Aqmi, nhóm Ansa Dine và nhóm thánh chiến Jihad  Tây Phi, viết tt là Mujao. Các nhóm này áp dng lut Hi giáo charia kht khe, gây kinh hoàng cho người dân.

Ngày 11/01 : Pháp m cuc hành quân ly tên là Serval có nghĩa là Mèo rng nhm phá v kế hoch tn công min nam ca 1200 phn t Hi giáo vũ trang. Sau khi Pháp di bom, các nhóm Hi giáo phi rút lui khi các tnh phía bc.

Ngày 15/01 : Pháp bt đu hành quân trên b, chiếm li Diabali.

Ngày 16/01 : nhóm Hi giáo bt nhiu con tin Tây phương ti mt cơ s du khí  Algérie.

Ngày 17/01, quân đi Mali tái chiếm Konna.

Ngày 02/02 : Tng thng Pháp viếng thăm Tombouctou và Bamako.

Ngày 06/02, Paris công b con s 4 ngàn binh sĩ trin khai ti Mali. Mi ngày, Pháp tn 2 triu 700 euros chiến phí.

Vic hai th lãnh Hi giáo Moktar Belmokhta và Abou Zeid t thương được coi là yếu t quan trng.

Th tướng Pháp Jean-Marc Ayrault cho biết quân đi Pháp đã chn đng được khng b Hi giáo, không nhng ti châu Phi, mà ngay ti Pháp và châu Âu na. Trong khi đó, b trưởng Quc phòng Jean-Yves Drian cho biết quân đi m rng hành quân sang Somalie đ gii cu mt nhân viên Tng cc an ninh đi ngoi, gi tt là DGSE. Nếu Pháp không can thip kp thi, nhóm Touaregs đã tuyên b bc Mali tr thành mt quc gia đc lp.

Nước Pháp đã hoch đnh mt gii pháp chính tr nhm m các thương thuyết vi các nhóm Hi giáo không phi là khng b. Vic can thip quân s quc tế trong khuôn kh CEDEAO : Cng đng Kinh tế các nước Tây Phi cũng đã được tiến hành.

Tân ngoi trường M John Kerry đánh giá can thip quân s ca Pháp ti Mali là thành công tt đp. Trước mt, các cuc hành quân ca Pháp đã chn đng nguy cơ m rng đa bàn hot đng ca các nhóm Hi giáo cc đoan. V lâu v dài, nước Pháp s được hưởng li trong vic khai thác uranium và du ha ti quc gia Phi châu rng ln này. Tng thng Pháp François Hollande va tuyên b giai đon chót ca chiến dch can thip ca Pháp s còn kéo dài hết tháng Ba và k t đu tháng Tư, s quân Pháp ti Mali s gim dn ngay khi quân đi ca các nước Tây Phi đến thay thế.

Ngày 12/03/2013, b trưởng Quc phòng Jean-Yves Le Drian cho biết ti quc gia này, an ninh đã vãn hi. T nhiu ngày nay, các phn t Hi giáo n núp trong dãy núi Ifoghas cũng như các sào huyt ca al-Qaida  phía đông bc. Ch còn vài đng đ l t gia quân Pháp và binh sĩ Mujao ti Gao (bc Mali). Dân chúng đu coi giai đon cai tr hà khc ca nhóm hi giao cc đoan không còn na. Ông Jean-Yves Le Drian nói thêm là ‘‘s mng ca Pháp s kết thúc cùng lúc vi mt gii pháp chính tr.’’ Được biếy ban đi thoi và hòa gii (commission de dialogue et de réconciliation) hin đang hot đng ráo riết. Cuc bu c Tng thng được d liu vào cui tháng 7.

Như vy, có th đánh giá cuc chiế Mali là ‘‘tc chiến, tc thng’’. 

Theo AFP, quân đội Pháp sẽ phải « đào luyện » trở lại quân đội Mali hiện không được dân chúng tin tưởng. Trong bản tin ngày 13/03/2013, sau khi nghe Tổng thống Pháp thông báo sẽ rút quân từ tháng 4, người dân Mali ở phía bắc từng nếm mùi Hồi giáo cực đoan tuyên bố « lính Pháp ra đi thì chúng tôi cũng đi theo ».

(Nguồn: viet.rfi.fr)

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
02 Tháng Ba 2018(Xem: 8947)
"Bên cạnh những nhân chứng còn sống, bên cạnh những lời ghi chép để lại trong lịch sử vẫn chưa đầy đủ, thì âm nhạc là nơi lưu giữ, là 1 thực thể hiển hiện rõ nhất sự thật về biến cố Mậu Thân 1968."
11 Tháng Hai 2018(Xem: 10019)
"Kế hoạch tổng tấn công của địch qui mô lớn lao như thế, chuẩn bị công phu như thế, mất nhiều ngày giờ như thế, chẳng hiểu vì lý do nào cả tình báo của Mỹ và tình báo của ta không thấy được, hoặc không thấy đủ và hiểu sai, diễn dịch sai ý đồ của địch. "
10 Tháng Hai 2018(Xem: 9677)
Khi quân Bắc Việt mở cuộc tấn công cuối cùng tiến tới thống nhất đất nước hồi 1975, hàng trăm ngàn dân thường ở miền Nam Việt Nam đã bỏ chạy. Dường như trong tâm trí nhiều người, câu chuyện về "những vụ thảm sát ở Huế" vẫn còn đậm dấu ấn.
22 Tháng Giêng 2018(Xem: 9633)
"Những phát biểu sai trái và phóng đại vẫn không ngừng tuôn ra từ tài khoản Twitter, các bài phát biểu và các cuộc phỏng vấn của ông Trump, đại đa số những tuyên bố này nhằm thỏa mãn cái tôi của ông."
21 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 9868)
"Những người nào đã giảng dạy tại Viện tất không thể quên được hình ảnh của một vị Viện Trưởng, tuy tuổi cao, đầu bạc, nhưng cực kỳ nhũn nhặn và khéo léo. Chưa từng để mất lòng ai." (Gs Nguyễn Cao Hách)
SINH HOẠT
MINH XÁC QUAN ĐIỂM
- Website do một ít Thụ Nhân chung sức, dù rộng mở đến tất cả đồng môn trong tình thân hữu, nhưng không nhân danh hay đại diện tập thể nào.

- Quan điểm của bài viết trong Diễn Đàn là của cá nhân tác giả, không hẳn phản ánh quan điểm chung của Ban Biên Tập và những người tham gia Diễn Đàn.
KHÁCH THĂM VIẾNG
99,468