Cóc Cuối Tuần - HOẠT NHÂN KIẾM
Dạo:
Lạnh lùng kiếm sĩ vung tay,
Xác người chỗi dậy, loay hoay trở
về.
Cóc
Thiền cuối tuần:
活人劍
雪 雨 綿 綿
折 樹 枝,
安 然 劍 士 看 寒 屍.
風 吹 峻 嶺 殘 雲 散,
月 照 孤 江 冷 霧 彌.
一 擊 師 頭 雖 易 落,
千 年 祖 意 又 難 知.
劍 鋩 閃 閃
穿 屍 頸,
死 漢 囬 生 漸 漸
離.
陳 文 良
Âm
Hán Việt:
Hoạt
Nhân Kiếm
Tuyết vũ miên miên chiết
thụ chi,
An nhiên kiếm sĩ khán hàn
thi.
Phong xuy tuấn lĩnh, tàn vân tán,
Nguyệt chiếu cô giang, lãnh
vụ di.
Nhất kích, sư đầu tuy dị lạc,
Thiên niên, tổ ý hựu nan tri.
Kiếm mang thiểm thiểm xuyên thi cảnh,
Tử hán hồi sinh, tiệm tiệm ly.
Trần
Văn Lương
Dịch
nghĩa:
Kiếm
cứu sống người (1)
Mưa tuyết liên miên làm
gãy cành cây,
Kiếm sĩ bình thản đứng nhìn cái xác chết
lạnh.
Gió thổi qua đỉnh núi cao, làm tan đi
đám mây tàn,
Trăng chiếu trên giòng sông
cô độc, sương lạnh đầy khắp.
Một nhát kiếm, đầu của thầy tuy dễ rụng,
(2)
(Nhưng) ngàn năm, ý của Tổ sư vẫn khó biết
được. (3)
Mũi kiếm lóe lên xuyên
qua cổ họng xác chết,
Kẻ chết (bỗng) sống lại, chầm chậm rời đi (4).
Ghi
chú:
(1)
Bích Nham
Lục, tắc 12
: Động Sơn
Tam Cân
Lời Thùy của Viên Ngộ :
Đao giết người, kiếm cứu sống người. Đó là phong quy
của thượng
cổ và cũng là điều
quan yếu của ngày nay. Nếu luận về giết thì không tổn hại đến một sợi lông. Nếu luận về cứu thì phải
tan thây mất mạng. Vì thế nên có
lời: Con đường
đi lên, ngàn thánh không
truyền, người
học mỏi mệt như con vượn đuổi bắt bóng. Vậy hãy nói:
Nếu đã là không truyền
thì tại sao lại có
lắm công án nhì nhằng như thế này? Người mắt sáng hãy thử
nêu lên xem.
(2)
i) Ngũ Đăng
Hội Nguyên, quyển 7, truyện Nham Đầu Toàn Khoát Thiền
Sư
Sư (Nham Đầu) hỏi tăng :
- Từ đâu đến?
Tăng đáp:
- Tây Kinh.
Sư hỏi:
- Sau loạn Hoàng Sào, còn
thu được
kiếm không?
Tăng đáp:
- Thu được.
Sư đưa đầu ra phía trước nói:
- Đây!
Tăng nói:
- Đầu
Thầy rụng rồi!
Sư cười ha hả.
Ông tăng này sau đến
Tuyết Phong. Tuyết Phong hỏi:
- Từ đâu đến?
Tăng đáp:
- Từ Nham Đầu đến.
Tuyết Phong hỏi:
- Nham Đầu
nói gì?
Tăng kể lại những câu vấn đáp
cũ.
Tuyết Phong bèn đánh cho 30 gậy và đuổi
ra.
ii) Ngũ
Đăng Hội Nguyên, quyển 7, truyện Đức Sơn Tuyên Giám Thiền Sư
Long Nha hỏi Sư (Đức Sơn) :
- Khi người
học mang kiếm Mạc Da tới để
lấy đầu Thầy thì làm sao?
Sư đưa đầu ra phía trước nói:
- Đây!
Long Nha nói :
- Đầu rụng
rồi!
Sư cười ha hả.
Long Nha sau
đến Động
Sơn, kể lại chuyện trên. Động Sơn hỏi:
- Đức Sơn
nói gì?
Long Nha đáp:
- Đức Sơn
không có lời gì cả.
Động Sơn bảo:
- Đừng nói
là không có lời gì,
hãy đem cái đầu đã rụng của Đức Sơn cho lão
tăng xem.
Long Nha chợt
tỉnh ngộ, bèn làm lễ
sám hối.
Có một ông tăng khác
kể lại với Sư (Đức Sơn), Sư bảo:
- Cái lão già Động Sơn không biết tốt xấu. Cái gã này chết đã lâu, cứu lại mà làm
gì.
(3) Một câu hỏi rất được hay dùng trong các cuộc
vấn đáp về Thiền là:
- Ý của Tổ
sư từ Tây sang là gì ? (Như hà thị
Tổ sư Tây lai ý? )
(4)
Ngũ Đăng
Hội Nguyên, quyển 7, truyện Nham Đầu Toàn Khoát Thiền
Sư
Có một ông tăng từ
Thiền hội của Giáp Sơn đến Thạch Sương. Vừa bước qua cửa, ông tăng bèn nói:
- Không xét (Bất thẩm)!
Thạch Sương
bảo:
- Không việc gì phải thế,
xà lê!
Tăng nói:
- Thế thì trân trọng!
Ông tăng lại đến Sư (Nham Đầu),
cũng như trước nói:
- Không xét (Bất thẩm)!
Sư chỉ hư một tiếng.
Tăng nói:
- Thế thì trân trọng!
Và quay đầu ra đi. Sư bảo:
- Tuy là hậu sinh, nhưng cũng đảm đương
được.
Ông tăng trở về kể lại mọi sự cho Giáp Sơn.
Giáp Sơn thượng đường
nói:
- Ông tăng vừa về từ Nham Đầu
và Thạch Sương đâu, xin ra đây
nói chuyện.
Ông tăng kể lại tất cả.
Giáp Sơn hỏi:
- Đại chúng
có hiểu không?
Trong chúng không ai
trả lời.
Giáp Sơn nói:
- Nếu không ai nói được
thì sư núi này chẳng
tiếc đôi lông mày mà
nói vậy!
Bèn tiếp:
- Thạch Sương
có đao giết người, nhưng không có kiếm cứu
người. Nham Đầu vừa có đao giết
người vừa có kiếm cứu
người.
Phỏng
dịch
thơ:
Kiếm Cứu Người
Mưa tuyết nặng, bóng cây già ngã
quỵ,
Nhìn xác người, kiếm sĩ vẫn bình tâm.
Gió non cao về quét sạch
phù vân,
Bóng trăng lạnh, sương đêm dầm ướt đẫm.
Câu thưa hỏi, đầu thầy rơi mấy bận,
Ý Tổ sư, tường tận có mấy ai.
Ánh kiếm bay xuyên thấu cổ thi hài,
Xác sống dậy, loay hoay rời chốn cũ.
Trần Văn
Lương
Cali, 1/2011
Lời
bàn
của Phi Dã Thiền Sư :
Đẹp thay tấm lòng từ bi tha thiết như lão bà
của Nham Đầu!
Đao giết người, kiếm cứu người. Hừm, nhưng cứu
để làm gì?
Hỡi ơi! Lão tăng
tội lỗi.
(*.*) V