Cách mạng: Iran - Thiên An Môn - Ai Cập

19 Tháng Hai 201112:00 SA(Xem: 25202)
Cách mạng: Iran - Thiên An Môn - Ai Cập

Cách mạng: Iran - Thiên An Môn - Ai Cập

Tiến sỹ Mark Almond

Giáo sư thỉnh giảng về Quan hệ Quốc tế tại Đại học Bilkent, Ankara

 634337442349743642_400x262








Điều kiện cần có của cách mạng là tia lửa kết nối dòng điện của hàng triệu người bất mãn

Cách mạng có thể ngắn và đẫm máu nhưng cũng có thể lâu dài và hòa bình.

Mỗi cuộc cách mạng mỗi khác nhưng cũng có những điều luôn lặp đi lặp lại ngay cả trong những diễn biến mới đây ở Ai Cập.

Nhà hoạt động cách mạng Trotsky từng nói nếu đói nghèo là nguồn cơn của các cuộc cách mạng thì thế giới sẽ luôn có những cuộc cách mạng vì hầu hết người dân trên thế giới đều nghèo.

Điều kiện cần thiết để biến sự bất mãn âm ỉ của hàng triệu người thành đám đông trên đường phố là tia lửa khơi dậy nguồn điện kết nối họ.

Những cái chết bạo lực là chất xúc tác phổ biến nhất trong việc biến bất mãn thành cách mạng trong 30 năm qua.

Đôi khi tia lửa thật ghê rợn - chẳng hạn vụ thiêu tập thể hàng trăm người tại một rạp chiếu phim ở Iran hồi năm 1978 mà người ta đổ lỗi cho công an mật Iran gây ra.

Đôi khi hành động tuyệt vọng của một người biểu tình tự thiêu như người bán rau Mohammed Bouazizi ở Tunisia hồi tháng 12 năm 2010 đã khuấy động cả đất nước.

Ngay cả những tin đồn về sự tàn bạo, giống như những cáo buộc mật vụ cộng sản đã đánh chết hai sinh viên ở Prague, Tiệp Khắc hồi tháng Mười Một năm 1989 cũng có thể thổi bùng ngọn lửa trong dân chúng vốn đã chán ngán sẵn với chế độ.

Tin tức về chuyện ông Milosevic khiến người tiền nhiệm Ivan Stambolic "biến mất" trong những tuần trước cuộc bầu cử tổng thống hồi năm 2000 đã làm cho người Serbia quay lưng lại với chế độ.

Khuôn mẫu Trung Quốc

Các cuộc Cách mạng

  • Iran 1979 - kéo dài 448 ngày, hơn 3.000 người chết. Người dân nổi dậy lật đổ chế độ Shah nhưng phe Hồi giáo chiếm quyền.
  • Thiên An Môn 1989 - 51 ngày biểu tình, khoảng 3.000 người chết nhưng không xóa bỏ được chế độ một đảng.
  • Indonesia 1998 - kéo dài 10 ngày, khoảng 1.000 người chết, chế độ Suharto bị lật đổ.
  • Ukraine 2004 - 37 ngày, không ai tử vong, một phần đạt được mục tiêu hủy kết quả bầu cử gian lận và bỏ việc kiểm duyệt.
  • Tunisia 2010 - 30 ngày, 147 người chết, chế độ của Tổng thống Zine al-Abidine Ben Ali bị lật đổ.
  • Ai Cập 2011 - 18 ngày, khoảng 300 người chết, Tổng thống Hosni Mubarak phải từ chức.

Tử vong - cho dù trong trường hợp này là không bạo lực - cũng là nguyên nhân khiến cho sinh viên Bắc Kinh đoạt lấy diễn đàn của đám tang cựu lãnh đạo Hồ Diệu Bang được nhà nước tổ chức và chiếm Quảng trường Thiên An Môn nhằm biểu tình phản đối nạn tham nhũng và độc tài.

Nhưng cho dù người Trung Quốc đã định ra khuôn mẫu về cách tổ chức biểu tình và chiếm các quảng trường có tính biểu tượng, vụ Thiên An Môn cũng là ví dụ rõ ràng nhất về sự thất bại của "Quyền lực Nhân dân".

Không giống như các nhà độc tài lớn tuổi khác, ông Đặng Tiểu Bình tỏ ra đầy sức mạnh và mưu mô khi phản công lại người biểu tình.

Chế độ do Đặng dựng lại sau đó đã làm cuộc sống của một tỷ người dân khấm khá hơn và họ chính là những người lính được cử tới bắn vào đám đông.

Các cuộc biểu tình phản đối Tổng thống Suharto "tái đắc cử" ở Indonesia hồi tháng Ba năm 1998 đã dẫn tới vụ bắn chết bốn sinh viên trong tháng Năm và kéo theo những cuộc biểu tình lớn hơn và bạo lực hơn cho tới khi hơn 1000 người chết.

Ba mươi năm trước đó ông Suharto có thể giết cả trăm ngàn người mà vẫn nhởn nhơ. Nhưng tệ tham nhũng và cuộc khủng hoảng kinh tế ở châu Á làm tan biến sự ủng hộ cho chế độ.

Sau 32 năm cầm quyền, gia đình ông và những người thân cận quá giàu trong khi nhiều người từng ủng hộ ông ngày một nghèo đi - sự nghèo khó mà họ có chung với người dân bình thường.

Một chế độ sẽ sụp đổ khi những người ở trong lòng chế độ tạo phản.

Khi mà cảnh sát, quân đội và các quan chức cao cấp vẫn còn nghĩ rằng họ sẽ mất nhiều hơn khi cách mạng nổ ra thì ngay cả những cuộc biểu tình hàng loạt của có thể bị đè nát. Chúng ta hãy nhớ biến cố Thiên An Môn.

634337444748559855_226x170 





Quyết định không cử Hồng Quân tới giúp Đông Âu của ông Gorbachev góp phần làm cách mạng thành công

Nhưng khi những người ở bên trong chế độ và những người cầm súng nghi ngờ lý do phải bảo vệ chế độ, hoặc họ có thể bị mua chuộc, thì chế độ sẽ tan rã nhanh chóng.

Tổng thống Ben Ali của Tunisia đã quyết định bỏ trốn sau khi các tướng lĩnh của ông nói rằng họ sẽ không bắn vào đám đông.

Tại Rumani hồi tháng Mười Hai năm 1989, Ceausescu đã chứng kiến cảnh chính viên tướng mà ông trông cậy để trấn áp người biểu tình đã trở thành người phán xử ông tại phiên tòa trong Ngày Giáng Sinh.

Sức ép từ bên ngoài cũng góp phần thúc đẩy sự thay đổi chế độ.

Hồi năm 1989, việc nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev tuyên bố không cử Hồng Quân tới ủng hộ các nước Cộng sản Đông Âu đang đối mặt với biểu tình trên đường phố đã khiến các viên tướng nhận ra rằng họ không thể dùng bạo lực.

Hoa Kỳ thường xuyên ép các đồng minh độc đoán phải thỏa hiệp và một khi mà họ đã trượt dốc, Washington muốn họ từ chức.

Xơ cứng

Sự tồn tại lâu dài của một chế độ và nhất là tuổi già của người lãnh đạo có thể dẫn tới sự chậm chạp chết người vào những lúc cần phản ứng nhanh trước những diễn biến.

Cách mạng là những sự kiện kéo dài suốt 24 giờ mỗi ngày và đòi hỏi cả người biểu tình lẫn người lãnh đạo có độ trì cũng như khả năng suy nghĩ nhanh.

Cách mạng là những sự kiện kéo dài suốt 24 giờ mỗi ngày và đòi hỏi cả người biểu tình lẫn người lãnh đạo có độ trì cũng như khả năng suy nghĩ nhanh.

Một nhà lãnh đạo già kém linh hoạt và ốm yếu thường làm cho các cuộc khủng hoảng thêm tồi tệ.

Từ vị Shah bị ung thư ở Iran tới lãnh đạo Honecker ốm yếu của Đông Đức và Tổng thống Suharto của Indonesia, hàng thập niên cầm quyền đã khiến họ bị xơ cứng chính trị và mất khả năng phản ứng linh hoạt trong chính trường.

Và như Ai Cập nhắc nhở chúng ta, cách mạng do những người trẻ tuổi tạo ra.

Lối thoát lịch lãm thường khó xảy ra trong các cuộc cách mạng nhưng nếu các nhà lãnh đạo được đảm bảo họ sẽ về hưu an toàn, thay đổi có thể diễn ra nhanh chóng và êm thấm hơn.

Hồi 2003, nhà lãnh đạo Shevardnadze bị một số người đả phá là "Ceausescu" nhưng người ta để yên cho ông sống trong villa của ông sau khi từ chức.

Các viên tướng của Tổng thống Suharto đã đảm bảo ông về hưu và chết trong yên bình nhưng con trai ông "Tommy" bị tù giam.

Thông thường người dân "khao khát" trả thù những nhà lãnh đạo bị lật đổ. Những người kế nhiệm cũng thấy rằng trừng trị nhà lãnh đạo già là cách để làm dân chúng nhãng khỏi những vấn đề kinh tế và xã hội, vốn không biến mất khi có chế độ mới.

Sử gia từ Đại học Oxford, Mark Almond là tác giả cuốn Uprising - Political Upheavals that have Shaped the World, tạm dịch Khởi nghĩa - Những Biến động Chính trị góp phần Định hình Thế giới.

(Nguồn: bbc.co.uk)

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
31 Tháng Giêng 2011(Xem: 22780)
Các điểm cần biết về biến động Tháng 1/2011 tại Ai Cập Phạm Văn Bân Dưới đây l à những vấn đề then chốt trong mối tương quan Mỹ-Ai Cập, được rút ra từ các báo cá o được công bố tuần này bởi Jeremy Sharp, chuyên viên của Sở Dịch Vụ Nghiên Cứu Quốc Hội, và bởi Jon Alterman, Giám Đốc chương trình Trung Đông thuộc Trung Tâm Chiến Lược và Nghiên Cứu Quốc Tế tại Washington.
17 Tháng Giêng 2011(Xem: 26797)
MỘT TẤN BI KỊCH CÓ HẬU Hoàng Ngọc Nguyên Những con ngư ời lý tưởng đang mong đợi nhờ một bi kịch này mà ngôi nhà nước Mỹ sẽ là một thay vì phân hóa, rã rời. Người ta cũng dè dặt vừa kêu gọi vừa tin tưởng trước nỗi đau buồn củ a đất nước, con người sẽ có ý thức hơn về nhu cầu phải có lý lẽ (common sense) v à lễ độ trong cuộc sống xã hội để có thể gần nhau hơn và lâu dài hơn – không chỉ trong những lúc đau buồn, tang khó.
17 Tháng Giêng 2011(Xem: 26214)
MỘT NĂM TRÔI QUA, MỘT THẬP NIÊN CHẤM DỨT, NHỮNG GÌ CÒN ĐỌNG LẠI Hoàng Ngọc Nguyên Có thể xem đó là thông lệ nhìn lại năm qua và thập niên qua đã trôi theo dòng đời như một giấc mơ. Tuy nhiên, cũng có lẽ ít có một khoảng thời gian nào trong đời lại có những tác động mạnh mẽ trong tâm tư và cuộc sống của chúng ta đến như 10 năm đã qua.
01 Tháng Giêng 2011(Xem: 26734)
LỜI NG ƯỜI RA ĐI Hoàng Ngọc Nguyên Hôm nay là ngày cuối của Arnold Schwarzennegger ở Sacramento. Ngày mai đây, ông sẽ trở lại làm thường dân – như chúng ta. Nhìn lại đoạn đường bảy năm vừa qua, ông nói rằng ông vẫn xứng đáng để được nguời ta gọi là “Terminator” - Người Sát Thủ - vai trò quen thuộc của ông trong điện ảnh trước khi ông bước vào đời thực với trách nhiệm thống đốc ...
01 Tháng Giêng 2011(Xem: 25645)
CALIFORNIA 2010 TRONG TRÍ NHỚ Hoàng Ngọc Nguyên Mỗi cộng đồng có một cách riêng nhìn lại địa phương của mình. Người Việt chúng ta ở California chẳng hạn, sẽ không nhìn 10 sự kiện lớn nhất trong năm hoàn toàn giống như người Mễ, ngưới da đen, người da trắng… Nhưng cũng dĩ nhiên sẽ có sự trùng hợp.
01 Tháng Giêng 2011(Xem: 24235)
CUỐI NĂ M BÌNH LUẬN CHUYỆN SANG NĂM Hoàng Ngọ c Nguyên Một ngườ i bình luận dè dặt hẳn phải nói: tình hình bây giờ khá hơn trước và hy vọng không bằng tình hình trong tương lai. Có lẽ đó là điếu ít nhất một người dè dặt có thể nói và ghi phát biều của mình vào sử sách.
26 Tháng Mười Hai 2010(Xem: 27165)
Loạt bài đặc biệt 7 tỷ người Robert Kun zig Dịch và cước chú: Phạm Văn Bân, 12-21-2010 Cuộc tranh luận xuất hiện trong sự phát sinh của chủ trương báo động dân số, ở ngay chính cá nhân Giáo Sĩ Thomas Malthus. Vào cuối cuốn sách, trong đó ông lập khuôn khổ cho một luật cứng rắn rằng sự gia tăng dân số không được kiểm soát sẽ dẫn đến nạn đói...
26 Tháng Mười Hai 2010(Xem: 25436)
THẤT NGH IỆP - TRỢ CẤP- GIẢM THUẾ Hoàng Ngọc Nguyên Đối với ngưòi dân, một hai tuần qua là một thời gian chẳng lành, tuy là người ta đã qua mùa Lễ Tạ Ơn, môt phần vì những tin không hay từ thị trường lao động bay tới, một phần vì sự leo thang trong chiến dịch khủng bố người dân. Hiện nay ai cũng lo lắng, ưu tư về vấn đề công ăn việc làm, ngay cả những ngưòi hiện không bị thất nghiệp.
25 Tháng Mười Hai 2010(Xem: 26276)
XÔN XAO MỘT MÙA GIÁNG SINH Hoàng Ngọc Nguyên Nếu ta hỏi những người một thời đã từng lớn lên ở quê nhà trước năm 1975 Mùa Giáng Sinh nào trong đời lắng đọng nhất trong ký ức của họ, chúng ta chắc chắn sẽ ghi nhận được rất nhiều câu trả lời khác nhau tùy hoàn cảnh riêng của mỗi người. Nhưng có lẽ hai câu trả lời thường gặp nhất phải là Nô-en năm 1972 và Nô-en năm 1975.
23 Tháng Mười Hai 2010(Xem: 21187)
Về mối quan hệ giữa Phan Châu Trinh và Phan Văn Trường Mai Thái Lĩnh Trong phạm vi của bài viết này, tôi chỉ tập trung vào một số chi tiết có liên quan đến cuộc đời hoạt động của Phan Châu Trinh - nhất là mối quan hệ giữa nhà dân chủ yêu nước này với nhà yêu nước Phan Văn Trường nhằm giúp cho độc giả có được cái nhìn khách quan, đúng đắn hơn về một trào lưu đã có ảnh hưởng nhất định đến lịch sử của nước ta trong thế kỷ 20, nhưng những di sản để lại vẫn còn có ảnh hưởng kéo dài qua thế kỷ 21.
SINH HOẠT
MINH XÁC QUAN ĐIỂM
- Website do một ít Thụ Nhân chung sức, dù rộng mở đến tất cả đồng môn trong tình thân hữu, nhưng không nhân danh hay đại diện tập thể nào.

- Quan điểm của bài viết trong Diễn Đàn là của cá nhân tác giả, không hẳn phản ánh quan điểm chung của Ban Biên Tập và những người tham gia Diễn Đàn.
KHÁCH THĂM VIẾNG
99,468