Mất Mát Hay Buồn Bã? (Hoàng Ngọc Nguyên)

04 Tháng Hai 201312:00 SA(Xem: 20429)
Mất Mát Hay Buồn Bã? (Hoàng Ngọc Nguyên)

MẤT MÁT HAY BUỒN BÃ?

Hoàng Ngọc Nguyên

 

 image001_359-content

 

Phạm Duy đã qua đời vào ngày chủ nhật vừa qua tại quê nhà ở tuổi 92. Ông đã trút hơi thở cuối cùng tại một nơi ông đã sống trong hơn bảy năm qua, sau 30 năm trước đó phải rời bỏ quê hương vì mất nước và phải sống tha hương tỵ nạn trên đất Mỹ. Ông có thể là một con người vĩ đại - thậm chí rất vĩ đại. Bởi thế mà có nhiều người, thậm chí rất nhiều người, đã sẵn sàng vì ông mà trở nên tầm thường. Người ta tầm thường vì sẵn sàng dễ dãi, rộng lượng, dung chấp, xem nhẹ linh hồn của chính mình chỉ vì ông! Dễ dãi đến mức không thấy được một cảnh tan hoang xơ xác mà trách nhiệm của ông không nhỏ, nếu không nói là “chính phạm”. 

 Chẳng thể phủ nhận sự vĩ đại của ông trong sự hình thành con người Việt Nam có văn hóa dân tộc nơi mỗi chúng ta. Cả mấy triệu người trong bao thập niên đã qua. Tùy thế hệ, mỗi người trong chúng ta đã đến với nhạc Phạm Duy mỗi thời khác nhau, trong cách khác nhau, tuy rằng chung nhất, chúng ta có thể chia sẻ niềm ngây ngất với những bài như “Bên Cầu Biên Giới”, “Bến Xuân” (Phạm Duy đặt lời), “Tiếng Hát Sông Lô”, “Tình Hoài Hương”… Thế hệ những người sinh ra trong cuộc kháng chiến chống Pháp, còn được gọi Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, đều có cảm tưởng mình được lớn lên, được gắn bó với đất nước, với dân tộc, với lịch sử, với cuộc sống và tâm tình của ngưòi dân qua những bài hát đã xâm nhập tâm hồn chúng ta, cuộc sống của chúng ta, và mãi mãi nằm trong tiềm thức của chúng ta như một gia sản văn hóa. Những bài như Chiến Sĩ Vô Danh, Chinh Phụ Ca, Bà Mẹ Gio Linh, Bà Mẹ Quê, Vợ Chồng Quê, Em Bé Quê, Gánh Lúa, Nương Chiều, Ngày Trở Về, Nhớ Người Thương Binh, Tình Nghèo, Dặn Dò, Người Về… nhắc đến một thời chiến tranh, một xã hội nghèo nàn thân thương, với những con người gần gũi, quen thuộc với chúng ta cho dù họ ở các làng mạc xa xôi, hẻo lánh. Kể sao cho hết những bài hát đó, chứa chan tình người, tình đồng bào, tình dân tộc. Nhưng chúng ta cũng có thể để ý tác giả đã chủ ý một cách cơ hội chủ nghĩa vượt lên trên những “chuyện chính trị” như xung đột Quốc Cộng chẳng hạn.

 Đúng là chẳng kể sao cho hết được khi ông là tác giả của có đến ba trăm bốn trăm bài hát, và nơi nhạc sĩ tài hoa xuất chúng này có nhiều nguồn cảm hứng đa dạng, tùy cuộc sống chung quanh ông, cho nên nhạc của ông đặc sắc, độc đáo, đúng là chẳng ai bì được. Những người từng là sinh viên trong thời chiến tranh những năm sáu mươi chắc chắn không thể quên được Phạm Duy và Steve Addis cùng mười bài Tâm Ca, những bài như Giọt Mưa Trên Lá, Tiếng Hát To… là những nguồn cảm xúc to lớn, sâu đậm đối với những người còn đi học nhưng trong lòng mang một nỗi bất định, bất an vì thời thế. Ông là nhạc sĩ phổ thơ thành nhạc xuất chúng, nếu chúng ta nhớ lại hàng loạt bài hát, từ Ngậm Ngùi đến Bên Ni Bên Nớ (Tương Phản), Ngày Xưa Hoàng Thị hay Em Hiền Như Ma Soeur, Thà Như Giọt Mưa. Dòng nhạc tình lãng mạn của ông bất hủ, êm đềm như bài Đêm Xuân, day dứt như Hẹn Hò, tâm tình như Ngày Đó Chúng Mình, bâng khuâng như con Đường Tình Ta Đi, tan tác, đổ vỡ như Nghìn Trùng Xa Cách. Và dòng nhạc trong những năm chiến tranh cao điểm tại miền nam như Trả Lại Em Yêu, Kỷ Vật Cho Em, Chuyện Tình Buồn, Còn Chút Gì Để Nhớ … luôn luôn gây nhức nhối, thương đau.

 Ông là người rất may mắn về mặt gia đình. Vợ ông, nữ ca sĩ Thái Hằng, vẫn là một khuôn mặt khả ái, hiền dịu của những năm tại miền nam sau Hiệp định Genève năm 1954 chia cắt đất nước, thời còn ban hợp ca Thăng Long lẫy lừng trình diễn tại những đại nhạc hội. Giọng ca hiền lành, chân thật, mộc mạc của bà – không màu mè, không “pha chế” - vẫn gây một niềm rung cảm nhẹ nhàng tuyệt vời cho người nghe trong những năm 50. Và người ta như còn cảm thấy được cái tố chất đó nơi những người con. Thái Hiền là một giọng ca nhẹ nhàng, dịu dàng, đằm thắm, sang cả, vượt trội trong đám ca sĩ cùng thời với cô, và đương nhiên những ca sĩ về sau này chẳng có mấy ai so sánh được với cô. Cô hát bằng con tim, và người nghe cảm thấy con tim rung dộng khi nghe cô hát. Anh của cô Duy Quang, vừa qua đời cách đây một tháng tại San Jose sau khi từ Việt Nam là nơi ông đang sinh sống và làm ăn không thành công để trở lại Mỹ với căn bệnh nan y, có giọng hát cũng mang những âm hưởng của cô, tâm tình, kể lể, lắng đọng. Chưa nói đến những người khác trong nhà như Thái Thảo, Duy Cường…Phạm Duy dư sức xây dựng gia đình của mình như một “định chế văn nghệ, âm nhạc” nổi bật trong xã hội với sự kính trọng, ngưỡng mộ, thương yêu cùng khắp của quần chúng - những người Việt ở hải ngoại đã có cùng một căn cước tỵ nạn như ông. Nếu ông muốn…

Cái không may của ông cũng giống cái không may của nhiều người (đặc biệt một số nhà văn, nhà báo, nhà thơ, ca sĩ) đã may mắn thoát đi được trong ngày 30-4 năm xưa. Họ không sống dù chỉ một ngày dưới chế độ Cộng Sản. Bởi thế, nhiều người mang những ảo tưởng hời hợt, ích kỷ, vô tâm, phơi bày sự thảm hại ngu xuẩn của trí thức. Họ chẳng biết gì cả dù có thể vẫn hô khẩu hiệu cho phải phép. Họ chẳng thể thực sự hiểu được nỗi đọa đày của những người mắc kẹt ở lại, dù ở lại trong trại “học tập cải tạo” hay phải vất vả, bất định trong cuộc sống giật gấu vá vai trong một xã hội “những người cũ” hoàn toàn mất chỗ đứng. Những người bị án tù về chuyện cướp của giết người, tham ô nhũng lạm, thậm chí bị những án tù về chính trị như chống đối chế độ, “mưu toan lật đổ chính quyền” (cái mũ ngày nay vẫn được đội trên đầu những người đối kháng) … tất hiểu rất rõ vì sao mình phải đứng sau song sắt. và cũng biết án tù của mình là bao nhiêu. Những người tù cải tạo mòn mỏi thì chẳng thể hiểu mình có tội gì, và phải bao lâu mới được thực sự đánh giá “học tập tốt, cải tạo tốt” để ra về. Họ cũng chẳng hiểu nỗi truân chuyên gian khổ của những bà mẹ đi thăm nuôi con, vợ đi thăm nuôi chồng ở những nơi xa xôi, thăm thì thăm mà “nuôi” thì chẳng biết phải làm sao “nuôi” khi ngay trong nhà cũng chẳng có gì mà ăn. Và nói chung một xã hội trong đó con người ta sống thất thần, tuyệt vọng, vừa về mặt vật chất vừa về tinh thần. Đói ăn bo bo, bệnh uống xuyên tâm liên, trong nhà nuôi gà, nuôi heo … để “cải thiện”. Trước nhà, mở ra chợ trời để bán tống bán tháo những gì có trong nhà. (Thực ra, Duy Quang có thể ít nhiều hiểu những điều này, vì ông bị kẹt lại, sau đó vài năm mới được bảo lãnh). Phạm Duy mà bị kẹt lại, số phận của ông sẽ như thế nào?

Nếu Phạm Duy thực sự có kinh nghiệm sống ở miền nam sau 1975, có thể ông đã nhìn chế độ hiện nay khác đi nhiều. Tuy nhiên, ông dư sức có thể đoán được, hiểu được ít nhiều nhờ một thời gian ông đã đi theo Việt Minh. Nhờ biết bao câu chuyện được kể lại. Những câu chuyện về những cái chết của các ông Trần Văn Tuyên, Nguyễn Mạnh Côn… chẳng hạn. Nhất là vì ông vốn là người có đầu óc. Và có trí tưởng tượng. Chẳng có trí tưởng tượng phong phú, xác thực, ông đã không viết được những bài hát về cuộc sống và tâm tình dân quê súc tích như đã kể. Nhưng để có thể tưởng tượng được như thế, người ta phải có đầu óc và con tim. Phải công nhận khi Phạm Duy viết những bài đầy nhân bản, nhân tính như “Ngày trở về, anh bước lê, trên quãng đường đê…”, hay “Con có hay chăng cha về, nụ cười hồn nhiên líu lo ngoaì kia…”, hay “Nửa đêm thanh vắng không một bóng ai, Nghe tiếng o nghèo thở dài…”, con tim ông đã dạt dào. Thế thì khi tuổi già đã hơn 80, con tim của ông ở đâu mà không nghĩ đến những đau đớn, mất mát của hàng triệu con người sau 1975 gần gũi một bên, một chế độ vẫn trấn áp, không dung chấp và xa vời một bên. Làm sao đầu óc của ông chẳng hiểu cái chế độ mà ông đã cúi mình xin xỏ, cầu cạnh là như thế nào. Làm sao ông đến tuổi đó mà vẫn chưa hiểu trong cuộc đời tất cả chỉ là ảo ảnh, phù du, con người cuối cùng phải nàm xuống, và cái cuối cùng có thể mình không mất là hình ảnh của mình, giá trị mình để lại. An toàn nhất, chúng ta có thể đoán rằng cũng như nhiều người khác nơi ông vẫn luôn luôn có hai con người chống đối nhau, như Dr Jekyll and Mr Hyde. Điều lạ là nơi con người bình thường tuổi càng cao hai con người này sẽ nhập một. Nơi ông, Mr Hyde đã tiêu diệt Dr Jekyll.

Phạm Duy đúng là đã làm một cái gương rất xấu. Làm một cái gương rất xấu đúng là rất khó - chỉ có những người tầm cỡ như ông mới làm được. Còn lâu những người như Tuấn Vũ hay Chế Linh chẳng hạn là tấm gương xấu, cho dù hai người này từng mặc quần áo lính chiến của VNCH lên sân khấu bên này và nay cũng về Hà Nội, Saigon ca hát cho những người dở hơi nghe. Muốn là tấm gương xấu, trước hết phải là tấm gương, mà những người không có xếp loại được làm sao là tấm gương? Ngay cả Nguyễn Cao Kỳ chẳng hạn. Làm sao ông Kỳ có thể là tấm gương xấu nổi! Nhưng đúng là Phạm Duy đã là tấm gương quá xấu. Ông làm cho nhiều người thất vọng. Làm cho ngưòi ta tuyệt vọng. Thúy Kiều còn biết nói “Chữ trinh còn có chút này”. Còn ông? Ông tự hủy đã đành. Ông làm cho tan hoang một sự nghiệp gia đình lẽ ra có thể la một định chế vững chắc như một tượng đài lịch sử. Ông làm cho biết bao nhiêu người đổ hư, làm như ông bỏ rơi đồng bào bên này. Đúng là từ “vô loại” đến “vô lại” chẳng mấy hồi.

Chúng ta đón nhận tin Phạm Duy qua đời không hẳn trong cảm giác mất mát hay buồn bã. Chập chờn trước mắt chính là niềm tin của chúng ta vào con người. vào nguồn gốc, căn cước tỵ nạn của mình, vào một đất nước mù mịt tương lai. Mất mát hay buồn bã, nếu có, chính là ở chỗ đó! 


Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
06 Tháng Ba 2022(Xem: 3111)
"Các vị sứ giả có nhiệm vụ phát ngôn thông điệp ‘‘chiến tranh chỉ là sự điên cuồng’’. Đây là việc làm chưa từng có. Ngài tuyên bố đất nước Ukraine đang bị hủy diệt và kêu gọi các bên ngưng giao tranh, thiết lập hành lang nhân đạo."
05 Tháng Ba 2022(Xem: 3364)
"Hiện nay thật khó để dự đoán cuộc chiến tại Ukraine cuối cùng sẽ diễn tiến như thế nào. Tin tức từ chiến trường, nền ngoại giao bị tắt tiếng, sự thống khổ của những người dân bị mất nhà cửa, tất cả có thể đã quá choáng ngợp."
03 Tháng Ba 2022(Xem: 3199)
‘Người Nga có muốn chiến tranh không?’ Cháu luôn nghĩ là “Không.” Bởi một bạo chúa không phải là cả nước Nga, cả dân tộc Nga. Misha Đoàn
28 Tháng Hai 2022(Xem: 3186)
"Biết được quả “bom nguyên tử SWIFT” được cấu thành ra sao và hoạt động thế nào sẽ hiểu vì sao ngay khi vừa xảy ra cuộc khủng hoảng Ukraine đã có hơn 20 quốc gia kêu gọi áp dụng biện pháp mạnh này để đối phó với hành động hung hãn của Nga."
27 Tháng Hai 2022(Xem: 3389)
"Sau Ukraine, xu thế Ác thắng Thiện sẽ tiếp diễn tại những “điểm nóng” khác trên thế giới, với Đài Loan và Biển Đông là các nạn nhân được xếp ưu tiên trong danh sách những mục tiêu cần thanh toán của Trung Quốc. "
14 Tháng Hai 2022(Xem: 3437)
"Thiệt hại kinh tế sẽ rất nghiêm trọng, thiệt hại nhân đạo là vô cùng tàn khốc. Tuy nhiên, Nga vẫn tăng cường lực lượng bao vây Ukraine, và phương Tây tiếp tục đe dọa hậu quả nghiêm trọng nếu họ bước một chân qua biên giới."
11 Tháng Hai 2022(Xem: 3282)
"Nhân dịp tưởng niệm hai năm biến cố 39 người Việt, nhập cư bất hợp pháp vào Anh, bị thiệt mạng hồi tháng 10/2019, Đài RFA thực hiện loạt bài phóng sự như là một chứng tích của lịch sử Việt Nam hiện đại, ghi chép lại các cuộc hành trình của những ‘thùng nhân’ Việt đến Châu Âu."
08 Tháng Hai 2022(Xem: 3411)
"Dù Tập Cận Bình và Vladimir Putin đã trình diễn màn thắm tình đoàn kết trong dịp khai mạc Thế Vận Hội mùa đông Bắc Kinh, nhưng không có nghĩa là Bắc Kinh đứng về phía Matxcơva một cách mù quáng trong hồ sơ Ukraina."
04 Tháng Hai 2022(Xem: 3568)
"Thủ tướng Chu Ân Lai, một con người học thức uyên thâm đã biết quá rõ về lịch sử nhà Hán cũng như những triều đại khác nên rất khâm phục khí phách của người Việt. Liệu câu chuyện bóng đá ngày mùng 1 Tết Nhâm Dần có được giới chức TQ suy nghĩ?"
03 Tháng Hai 2022(Xem: 3389)
"Từ hai năm qua, thế giới đã và đang trải qua một cơn đại dịch khủng khiếp làm thế giới điêu đứng, khoảng 5.5 triệu người chết, nhiều nền kinh tế kiệt quệ, nhiều công ty kỹ nghệ và gia đình bị phá sản, nhóm người cực nghèo tăng thêm khoảng 120 triệu, nhưng thế giới lại tăng thêm 493 tỉ phú trong đó có ít nhứt 9 tỉ phú làm giàu nhờ thuốc chủng COVID. "
SINH HOẠT
MINH XÁC QUAN ĐIỂM
- Website do một ít Thụ Nhân chung sức, dù rộng mở đến tất cả đồng môn trong tình thân hữu, nhưng không nhân danh hay đại diện tập thể nào.

- Quan điểm của bài viết trong Diễn Đàn là của cá nhân tác giả, không hẳn phản ánh quan điểm chung của Ban Biên Tập và những người tham gia Diễn Đàn.
KHÁCH THĂM VIẾNG
99,468