
Alan Phan
- Tác giả 9 cuốn
sách Anh và Việt ngữ về thị trường
mới nổi - Bình luận gia chính cho các tạp chí
Vietnam Financial Review, Robb Report, Saigon Times, Vietnamnet, Saigon
Tiếp Thị, Doanh Nhân - Giảng viên thỉnh giảng
tại các đại học Mỹ và Trung Quốc - Doanh
nhân với 43 năm kinh nghiệm tại Mỹ và Trung
Quốc - Việt kiều đầu tiên đưa công
ty tư nhân của mình lên niêm yết sàn chứng khoán
Mỹ (1987) - Công ty Hartcourt đạt thị giá US $670
triệu vào năm 1999 - Doanh nhân đầu tiên
đưa giao dịch chứng khoán và giáo dục từ
xa qua mạng Internet tại Trung Quốc (1997) - Chủ
tịch Quỹ đầu tư Viasa Fund tại Hồng
Kông
Tiến sĩ Alan Phan:
Người Việt đang tự tử chậm
- Lòng tham của con
người tạo nên sự vô cảm trong kinh doanh
như việc "ăn bậy" đang diễn ra
hàng ngày. Điều đáng buồn là lòng tham đó
lại học theo một số quan chức biến
chất, người giàu. Sự vô cảm của xã
hội đang thúc đẩy những hành vi bất
lương. Đó là những chia sẻ của Tiến
sĩ Alan Phan với báo Phunutoday.
PV: Thưa ông, dù nói gì đi nữa thì chúng ta
cũng đang phải đối mặt với nạn
thực phẩm bẩn, độc tràn lan. Một
đất nước tự hào về cái nôi của
nền văn minh lúa nước nhưng giờ đây
cư dân đưa miếng ăn lên miệng là nơm
nớp lo ngộ độc: thịt gà thối, lợn
có chất tạo nạc, thịt thối thì làm thịt
chưng mắm tép, sữa thì được tư
vấn “thối cũng không sao”…Theo ông, chúng ta có nên
cười vui vẻ và ăn theo kiểu “khuất
mắt trông coi” hoặc “ăn bẩn sống lâu”…không?
TS Alan Phan: Một vị bác sĩ quen giải lý
như thế này về khía cạnh y khoa của hiện
tượng “ăn bậy” của chúng ta.
Ngày xưa, ăn bẩn
cũng có thể là tập cho thân thể quen với
những vi khuẩn trong thiên nhiên, một hình thức
vắc xin.
Ngày nay, khi cho những hóa
chất nhân tạo vào bao tử đồng nghĩa
với “tự tử chậm” vì khả năng kháng sinh
của cơ thể không thích hợp với các loại
hóa chất lạ này.
Cho nên, chuyện
cười vui khi ăn nhậu (môn thể thao phổ
thông nhất của Việt Nam) chắc chắn
thuộc loại “ngày vui chóng tàn”.

|
TS Alan Phan ăn bẩn là tự tử chậm
|
PV: Có một nghịch lý khá thú vị,
thường thì do thiếu hiểu biết, lạc
hậu mới dẫn đến tình trạng ăn
uống mất vệ sinh, nhưng ngày nay lại
đảo ngược: phải học tử tế và
thông minh mới làm ra thực phẩm bẩn, độc
bán cho đồng loại được. Dốt thì
không thể đưa chất melamine vào sữa
được, không thể đưa chất tạo
nạc vào thức ăn của lợn được,
không đem phân U rê ướp cá cho tươi lâu, không
tạo ra chất kích phọt để thúc rau lớn
mau như thổi được....Ông nghĩ gì về
nghịch lý này?
TS Alan Phan: Cội rễ
của vấn đề không phải là khoa học hay
công nghệ mà là lòng tham. Khắp thế giới, đa
số người dân đều mang bệnh tham lam này.
Cân bằng lòng tham là sự sợ hãi. Ở các xã hội
Âu Mỹ, luật pháp nghiêm trị các sai phạm nên
nỗi sợ khống chế lòng tham.
Thêm vào đó, người
giàu thì có nhiều thứ để mất (tài sản,
danh tiếng, gia đình…) nên họ cẩn trọng
hơn trong những quyết định.
Ở Việt Nam hay Trung
Quốc, việc thực thi luật pháp liên quan
đến các vấn đề thương mại kinh
tế lại bị tham nhũng tha hóa, nên
người phạm pháp không sợ bị trừng
phạt.
Một yếu tố khác
là khi xã hội trở nên vô cảm với tội ác và
quyền lợi của người dân, thì lòng tham có
thể thúc đẩy đủ mọi hành vi bất lương.
PV: Ở thời
đại kỹ trị này, lợi nhuận và sự
giàu có được đánh giá cao quá mức mà
người ta không quan tâm tới cách thức đạt
được sự giàu có đó có chính đáng, hợp
đạo lý làm người hay không, mục đích
tự nó đã biện minh cho hành động. Cứ
thế mà suy thì cái sự tạo ra các loại thực
phẩm bẩn, độc bán cho đồng loại
để thu lợi và giàu có nhanh nhất chắc
chắn sẽ phải được hoan nghênh. Vậy
tại sao dư luận lại cứ lên án và đòi các
cấp quản lý vào cuộc? Ông nghĩ sao về
điều này? Liệu có phải ai cũng nghĩ mình
bán thực phẩm cho đồng loại thì hợp lý
nhưng nếu mình mua phải cái gì đó bẩn,
độc hay kém chất lượng thì dứt khoát là
không thể chấp nhận được?
TS Alan Phan: Yếu tố
chính vẫn là lòng tham không được pháp luật hay
tôn chỉ đạo đức kiềm chế. Yếu
tố khác là một dân trí thấp. Các tội phạm ngu
xuẩn (khi nghĩ rằng mình sẽ kiếm tiền
nhiều hơn với những thủ thuật phi pháp)
lại được xã hội khuyến khích qua
những tấm gương xấu từ những
người được coi là “thành đạt”.
Tôi cho rằng hành xử
của các đại gia và một số quan chức
biến chất tạo nên hiện tượng này.
Tại các xã hội văn minh, những người giàu
nhất và nắm nhiều quyền hành nhất
thường là những người biết tôn
trọng pháp luật kỹ càng nhất.

|
Thực
phẩm bẩn hiện hữu trong từng bữa
ăn hàng ngày
|
PV: Người
Mỹ nổi tiếng về kinh doanh và giàu có, ông
cũng từng kinh doanh ở đó, về Việt Nam
ông cũng kinh doanh và cũng thành đạt nơi
đó, âu đó cũng là một nghịch lý thú vị,
ông giải thích về cái sự nghịch lý này ra sao,
thưa ông?
TS Alan Phan: Tôi vẫn
thường nêu ra một khảo sát của Đại
Học Harvard vào khoảng 1980 là các công ty kinh doanh thành
công và bền vững nhất trong lịch sử 50
năm vừa qua của Mỹ là những công ty có
một kỷ cương đạo đức cao nhất.
Không chụp giật, manh
mún…họ xây thương hiệu và lợi nhuận
bằng sự sáng tạo của sản phẩm
(cần đội ngũ nhân viên và quản lý yêu thích
với công việc và điều kiện mưu sinh),
bằng sự thỏa mãn của khách hàng (chất
lượng và dịch vụ hậu mãi tốt),
bằng các hoạt động xã hội tthiện
nguyện (đóng góp lâu dài cho thương hiệu).
Đây là công thức kinh
doanh duy nhất đem giá trị thực sự lâu dài cho
mọi người liên quan.
PV: Theo ông,
đến khi nào thì dân ta mới thôi làm thực phẩm
bẩn, độc và thích ăn sạch, uống
sạch, ở sạch…tóm lại là biết thích thú
với vệ sinh ăn ở?
TS Alan Phan: Thực ra, trong
trải nghiệm tiếp xúc với nhiều dân tộc
trên thế giới, tôi nhận thấy người
Việt mình có chuẩn mực vệ sinh cá nhân khá cao, kể
cả khi so sánh với người gốc Âu Mỹ.
Do khí hậu nóng bức,
thói quen tắm rửa thường xuyên là một thói
quen đáng khen.
Tuy nhiên, việc xả rác
bừa bãi, đái đường, khạc nhổ,
ăn nhậu be bét…là một thói quen xấu. Cũng là
dân gốc Hoa như Trung Quốc nhưng người
Singapore có môi trường sống thật sạch
sẽ vì dân nhìn tấm gương của các lãnh
đạo như Lý Quang Diệu, cộng với một
trừng phạt rất đắt cho những vi
phạm luật lệ.
Chúng ta có thể làm như Singapore. Tôi nói với các
bạn trẻ trong một hội thảo là tôi sẽ
hãnh diện với Việt Nam nếu ngày nào không còn các
bảng “Cấm Đái Bậy” trên đường
phố hơn là những khẩu hiệu rỗng
tuếch hay một giải vô địch thể thao nào.
(Nguồn: Văn Nguyễn chuyển tiếp thunhan1-2@yahoogroups.com)
|